Levenskunst – Susan Neiman over eerbied
‘Wie dan ook verantwoordelijk moge zijn voor de schepping, jij bent het in ieder geval niet’, schrijft filosoof Susan Neiman in Morele helderheid. Dit citaat selecteerde ik voor de Levenskunst-scheurkalender van Filosofie Magazine.
Eerbied is een waarde die ons evenwicht brengt, zegt filosoof Susan Neiman. In Morele helderheid pleit zij voor een herstel van vier Verlichtingswaarden: geluk, rede, hoop en eerbied. Maar is er wel plek voor eerbied als je ‘rede’ net zo belangrijk vindt?
Neiman laat zien dat die twee waarden heel goed samengaan. Over alles kun je nadenken. En je kunt altijd nog verder nadenken. Eerbied verwijst naar iets dat ons verstand te boven gaat. Het is het gevoel dat je kunt hebben als je in de natuur bent, of bepaalde muziek hoort. Een besef dat er nog iets groters is dan wijzelf. Voor religieuze mensen is dat God, maar je kunt het ook anders noemen.
Waar de schepping ook vandaan komt, zegt Neiman, wij hebben die in ieder geval niet gemaakt. Daarvoor kun je dankbaar zijn, ook als het allemaal op toeval berust. Met eerbied erken je de menselijke grenzen.
De scheurkalender Levenskunst van Filosofie Magazine biedt levenswijsheden uit de westerse en oosterse filosofie. Lees hier meer bijdragen van mij voor de Levenskunst-kalender.
