HET MOMENT – Nicolien Mizee over Charles Darwin: ‘Darwins pijn en moeite herkende ik’

Voor mijn rubriek ‘Het Moment’ in Filosofie Magazine sprak ik schrijver Nicolien Mizee.

HET MOMENT

‘In een brief schreef Darwin: “Ik ben er bijna van overtuigd – het is als het opbiechten van een moord – dat soorten niet onveranderlijk zijn.” Dat maakte diepe indruk op mij. Ik was 28 en een grote maatschappelijke mislukking – wat helemaal niet leuk is. Ik verdiende geen geld en het zag er niet naar uit dat dat ooit ging gebeuren. Ik was bezig mijn leven op papier te zetten en dat faxte ik naar iemand die nooit antwoordde. Ik vroeg me af: wat doe ik?

Darwin had een goed idee, schreef dat op en werd wereldberoemd – daar was ik altijd van uitgegaan. Dat hij ook zo’n pijn en moeite had gevoeld, nam mij ontzettend voor hem in. Die pijn en moeite herkende ik tenminste – niet het goede idee, natuurlijk. In die faxen beschreef ik veel waarvoor ik innerlijk terugdeinsde. Mag je dit zeggen? Mag je het überhaupt wel denken?

Ik schrijf het maar gewoon op – dat moet Darwin op een gegeven moment ook gedacht hebben. Zijn “moord” was er een op het idee dat soorten onveranderlijk zijn – en daarmee op God. Die van mij op alle vaste waarden die ik van huis, school, tijd en cultuur had meegekregen: “Je moet niet oordelen”, “Iedere moeder wil natuurlijk dat haar kinderen gelukkig zijn”, “Reizen verruimt de blik”.

Het schrijven van de faxen was een moord op mijn oude zelf, op alles wat ik geleerd had en wat ik niet als waarheid kon ervaren. Verbeten doorwerken, niet zeker weten of je gelijk hebt en een weg inslaan die op een bepaalde manier naar je eigen ondergang leidt – dat herkende ik bij Darwin.

It is like confessing a murder. Zie je nou wel, dacht ik toen ik dat las. Je moet het dus tóch doen. Je moet de moord opbiechten. Die zin is verweven geraakt met hoe ik leef.’

Gepubliceerd in Filosofie Magazine, januari 2020. Fotografie: Maarten Noordijk.