HET EXPERIMENT – Hoe je eigen gezondheid invloed heeft op de gezondheid van je kleinkinderen. Kristien Hens over eigenetica
Voor Het Experiment in Filosofie Magazine interviewde ik bio-ethicus Kristien Hens over epigenetica.
Veranderlijke genen
Epigenetica: kleinkinderen van grootmoeders die in de hongerwinter hebben geleefd, hebben meer kans op ziekten.
Experiment Als je rondwormen in een warmere omgeving plaatst, gaan ze licht geven. Deze nieuwe gloei-eigenschap geven zij vervolgens nog zeven generaties door.
‘Genen zijn onveranderlijk – met dat idee zijn we opgegroeid’, vertelt bio-ethicus Kristien Hens van de Universiteit Antwerpen. ‘Maar dit experiment laat zien dat de omgeving niet alleen op de worm zelf invloed heeft, maar ook op zijn nakomelingen. Boven op de genen zit een laagje dat beslist welke genen aan- of uitgezet worden – dat is de epigenetica. Het effect van de omgeving kan zodanige invloed hebben dat die op epigenetisch niveau wordt doorgegeven aan volgende generaties. Dit is ook aangetoond bij mensen: kleinkinderen van grootmoeders die in de hongerwinter hebben geleefd, hebben bijvoorbeeld meer kans op bepaalde ziekten.
Dit soort onderzoek geeft ons een heel ander mensbeeld. Sinds de Verlichting zien we onszelf als atomistische wezens. Maar de epigenetica geeft ons een biologisch bewijs dat wij als entiteiten veel dynamischer in contact staan met onze omgeving dan we dachten.
Tegelijkertijd levert epigenetisch onderzoek allerlei ethische vragen op. Fijnstof heeft bijvoorbeeld effect op de gezondheid van volgende generaties. Wat moet je met die kennis als je net een huis hebt gekocht langs de snelweg? De verantwoordelijkheid ligt bij dit soort kwesties niet zozeer op individueel als wel op collectief niveau. Daarom is deze kennis zo belangrijk voor beleidsvoerders. We moeten meer systemisch en op de lange termijn gaan nadenken. Daarvoor is een culturele switch nodig. Het idee dat we minder atomistische wezens zijn dan gedacht, kan daarbij helpen.’
Gepubliceerd in Filosofie Magazine, september 2017. Illustrator: Bas van der Schot.
Iedere maand interview ik een filosoof over een wetenschappelijk experiment voor de rubriek ‘Het Experiment’. Lees meer voorbeelden hier.
