Filosofie Magazine – Michiel Lieuwma: ‘Goed en kwaad zitten in ieders hart’
Voor mijn rubriek ‘Het Moment’ in Filosofie Magazine sprak ik met schrijver, theater- en podcastmaker Michiel Lieuwma.
HET MOMENT
‘De eerste dag van de lockdown in maart 2020 legde ik een aantal boeken op een stapel die ik wilde lezen. Boeken die al een tijd op de plank lagen, waar ik tegen opzag of niet doorheen kwam. De Goelag Archipel van Aleksandr Solzjenitsyn was een van die boeken.
Het is zware kost – Solzjenitsyn neemt veel gortdroge documenten met uitgebreide analyses op. Maar toen ik de passage las waarin hij zijn aankomst als politiek gevangene in een Siberisch strafkamp beschrijft werd ik diep geraakt. Op dat moment beseft hij: “O, als het eens zo eenvoudig was…! dat er gewoon duistere lieden op aarde rondliepen die arglistig duistere praktijken bedreven, en dat wij hen alleen maar van de overige mensen hoefden af te scheiden en te vernietigen. Maar de streep die het goede van het kwade scheidt, loopt dwars door het hart van ieder mens. En wíé zal er een stuk van zijn hart vernietigen?”
Het is waar wat Solzjenitsyn schrijft. En het is eerlijk. Hij overleeft de meest erbarmelijke omstandigheden in een strafkamp, en toch schuift hij niet de ongemakkelijke waarheid van zich af dat hij iemand verraden zou hebben als hij daarmee zichzelf kon redden. Dat inzicht presenteert Solzjenitsyn als een boerenverstandwijsheid – je hoeft alleen maar goed naar jezelf te kijken en eerlijk te zijn.
Al vanaf die eerste dagen van de coronacrisis zag ik iedereen elkaar moreel de les lezen. Vanuit het idee het goede te doen lieten mensen het slechtste van zichzelf zien. Het citaat van Solzjenitsyn postte ik meteen op Instagram, het was een gewetenskwestie. Ik wilde mezelf laten zien: dit heb ik in elk geval begrepen. De scheidslijn tussen goed en kwaad loopt dwars door het lichaam van ieder mens.’
Gepubliceerd in Filosofie Magazine, mei 2022. Fotografie: Maarten Noordijk.
