Vrouwelijke denkers – Donna Haraway ‘Het plezier dat het doelbewust verwarren van grenzen oplevert
Voor de website van Filosofie Magazine werkte ik de filosofische canon bij. Een van de denkers die ik toevoegde was Donna Haraway (1944).
Donna Haraway
‘We zijn allemaal hersenschimmen, getheoretiseerde en gefabriceerde hybriden van machine en organisme.’
Donna Haraway is bioloog, filosoof en wetenschapshistoricus. Een van haar bekendste werken is A Cyborg Manifesto (1985). Een cybernetisch organisme, oftewel een cyborg, is een vermenging van mens en machine. Voor Haraway zijn cyborgs geen science fiction: wij zijn zelf cyborgs. We zijn niet alleen lichamelijk versmolten met techniek – denk aan kunstheupen en pacemakers – maar ook in ruimere zin worden wij gedomineerd door technologie.
Uitsluitende tweedelingen zijn constructen
Cyborgs zijn geconstrueerd; ze hebben geen wezen of natuurlijke essentie. Omdat ze deels organisch, deels technologisch zijn, zijn ze bij uitstek grensoverschrijdende wezens. Aan de hand van de cyborg stelt Haraway in haar manifest allerlei tweedelingen ter discussie, zoals tussen organismen en machines, tussen mensen en dieren, tussen mannen en vrouwen, tussen zwart en wit. Haraway laat zien dat dit soort uitsluitende tweedelingen historische constructen zijn; ze hebben niets te maken hebben met een oorspronkelijke natuur. Op dezelfde manier bestaat er geen natuurlijke of oorspronkelijke mens: de grenzen die we zelf hebben geconstrueerd, kunnen we ook weer verschuiven.
Menselijke en niet-menselijke dieren
In The Companion Species Manifesto (2003) en When Species Meet (2008) staan de relaties tussen mensen en dieren centraal. Haraway bekritiseert benaderingen die de mens als middelpunt van het bestaan beschouwen. Mensen en dieren (of: menselijke en niet-menselijke dieren) delen een wereld en beïnvloeden elkaar wederzijds.
Het verwarren van grenzen
In A Cyborg Manifesto benoemt Haraway ‘het plezier dat het doelbewust verwarren van grenzen oplevert’. Het belang van het verwarren van grenzen stelt Haraway niet alleen expliciet aan de orde in haar boeken, maar toont ze ook impliciet door interdisciplinair te werken. Zo combineert Haraway niet alleen biologie met filosofie, maar vermengt ze ook wetenschap met cultuur, kunst en politiek.
Gepubliceerd op Filosofie.nl
