Levensles van Carry van Bruggen: twijfel is je grootste steun
Carry van Bruggen (1881-1932) leerde ik tijdens mijn studie Nederlands kennen als romanschrijver. Pas later kwam ik erachter dat zij ook filosofische werken heeft geschreven. Uit Prometheus (1919) selecteerde ik deze uitspraak voor de scheurkalender Even Stilstaan: ‘De twijfel doet de denker niet vertwijfelen, neen, de twijfel is hem de grootste steun.’
Een individualist twijfelt
Aan de ene kant willen we ergens bij horen, aan de andere kant willen we anders zijn dan anderen. Schrijver en filosoof Carry van Bruggen (pseudoniem van Caroline de Haan) spreekt in haar filosofische werk Prometheus over het conflict tussen eenheidsdrang en distinctiedrang, en over collectiviteitsgevoel en individualisme.
Veel van onze innerlijke conflicten zijn terug te voeren op deze tegengestelde neigingen. In een collectief is altijd sprake van dogmatisme. Maar je kunt alleen een individualist zijn als je twijfelt: zekerheden en vanzelfsprekendheden moet je relativeren.
Van Bruggen vergelijkt de twijfel met een kompas. Niet een kompas dat je door zeeën van onzekerheid naar een einddoel, een ‘veilige haven’, stuurt. Maar wel een kompas dat je afhoudt van de klippen van ongegronde stelligheid en onbewezen beweringen. Een mooie metafoor om in gedachten te houden als twijfel tot onprettige onzekerheid leidt: twijfel is je grootste steun.
De scheurkalender Levenskunst van Filosofie Magazine biedt levenswijsheden uit de westerse en oosterse filosofie. Lees hier meer bijdragen van mij.
