Levenskunst – Montaigne over leren verdragen
‘Het is onjuist om te klagen als je iets is overkomen dat iedereen kan overkomen,’ schrijft Michel de Montaigne. Ik selecteerde dit citaat voor de Levenskunst-kalender van Filosofie Magazine.
Niet klagen maar verdragen
‘Wat onvermijdelijk is, moet je leren verdragen,’ schrijft de zestiende-eeuwse filosoof Michel de Montaigne in zijn laatste essay ‘Over de ervaring’. Hij legt uit dat ons leven net als de wereldharmonie is opgebouwd uit tegenstellingen: ‘Het is een samenspel van uiteenlopende tonen, aangenaam en schril, hoog en laag, zacht en hard.’ Een musicus kan alleen iets tot uitdrukking brengen door verschillende tonen met elkaar te verweven. Op dezelfde manier moeten wij ‘dat doen met de goede en slechte dingen, die tezamen ons leven uitmaken’.
We kunnen niet bestaan zonder die wisselwerking. Het is dwaas om te trappen tegen wat van nature onvermijdelijk is: dat we ouder worden, verzwakken, ziek zijn. Zelf leed hij aan hevige aanvallen van pijn als gevolg van nierstenen. Hij klaagde niet: ‘Je moet het verdragen, punt uit: dat is het enige voorschrift dat helpt.’
De scheurkalender Levenskunst van Filosofie Magazine biedt levenswijsheden uit de westerse en oosterse filosofie. Lees hier meer bijdragen van mij voor de Levenskunst-kalender.
