Levenskunst – Joke Hermsen over de ziel
‘De ziel ervaren we,’ zegt Joke Hermsen. Voor de Levenskunst-kalender 2021 selecteerde ik dit citaat.
Enige woorden over de ziel
Hebben we een ziel? De discussie daarover noemt filosoof Joke Hermsen ‘nogal oeverloos’ in een interview in de Volkskrant. Hermsen legt uit dat je met die vraag meteen in het wetenschappelijke paradigma van bewijzen terechtkomt. Maar er bestaat een groot verschil volgens haar tussen ‘meten en weten’ en ‘intuïtie en ervaring’. We ervaren de ziel: ‘De ziel bestaat in onze taal en in onze ervaring.’
Een prachtig voorbeeld daarvan is het gedicht ‘Enige woorden over de ziel’ van Wislawa Szymborska. Zij schrijft – in de vertaling van Gerard Rasch: ‘Een ziel heb je nu en dan./ Niemand heeft haar ononderbroken/ en voor altijd.’
Het moment waarop je je openstelt voor meer verheven zaken dan de alledaagsheid noemt Szymborska ‘de ziel’. Die momenten zijn zeldzaam: ‘Aan een op de duizend gesprekken/ neemt ze deel,/ maar zelfs dat is niet zeker, want ze zwijgt liever’.
De scheurkalender Levenskunst van Filosofie Magazine biedt levenswijsheden uit de westerse en oosterse filosofie. Lees hier meer bijdragen van mij voor de Levenskunst-kalender.