HET EXPERIMENT – Stop met stoplichten. Martine Berenpas over Levinas en menselijke interactie
Op een druk kruispunt werden de stoplichten weggehaald. Het effect: niet alleen betere doorstroming, maar ook meer menselijke interactie. Ik interviewde filosoof Martine Berenpas.
Experiment Op een druk kruispunt werden de stoplichten weggehaald. Het effect: niet alleen betere doorstroming, maar ook meer menselijke interactie.
‘We denken dat we zo’n chaotisch kruispunt moeten regelen met stoplichten’, vertelt filosoof Martine Berenpas, die onderzoek doet naar klassiek daoïsme en Levinas. ‘Maar het is interessant om te zien wat er gebeurt als die stoplichten er niet meer zijn. Als je oversteekt, kun je niet meer in jezelf gekeerd zijn. Je moet wel contact maken met de ander en je handelen op de ander afstemmen: laat ik jou voorgaan? Wat doe jij?
Levinas zou enthousiast zijn over dit experiment: de relatie met de ander is weer de leidraad. Het stoplicht regelt niet meer wat je moet doen, maar er wordt een beroep gedaan op je verantwoordelijkheid voor de ander. Mooi is dat die verandering ook iets doet met de gemoedstoestand van mensen: ze hebben meer aandacht voor elkaar en voelen zich fijner – er is meer verbinding tussen mensen. “Niemand is chagrijnig”, zei een fietser.
We hebben de neiging om ingewikkelde situaties in elkaar te timmeren met regels, zodat iedereen weet wat die moet doen – dat zie je ook in het onderwijs en in de zorg. Maar dan ontneem je mensen die intersubjectiviteit. We kunnen er meer op vertrouwen dat we de verantwoordelijkheid voor de ander kunnen dragen. En als we dat doen krijgen we daarvoor iets terug. De ander kan ons iets geven dat we niet uit onszelf kunnen halen. Via het gezicht van de ander, zoals Levinas zegt, kun je een extra dimensie uit het leven halen – zonder enige vorm van religie.’
Gepubliceerd in Filosofie Magazine, maart 2018. Illustrator: Bas van der Schot.
Iedere maand interview ik een filosoof over een wetenschappelijk experiment voor de rubriek ‘Het Experiment’. Lees meer voorbeelden hier.
