HET EXPERIMENT – Pavlov-plant. Norbert Peeters over de conditionering van planten

Zoals de hond in de experimenten van Pavlov al ging kwijlen bij het geluid van een belletje, zo kun je erwtenplanten leren te reageren op een ventilator. Ik interviewde filosoof Norbert Peeters.

Experiment Erwtenplanten kun je ’trainen’ via klassieke conditionering.

‘We zien planten vaak als passieve, simplistische wezens’, vertelt botanisch filosoof Norbert Peeters. ‘Maar dit experiment toont hoe vooringenomen die blik is. Evolutionair ecoloog Monica Gagliano paste een klassiek conditioneringsexperiment toe op planten. Planten groeien naar het licht. De windstroom van een ventilator is voor een plant een neutrale stimulus, net zoals het belletje bij Pavlov. Maar als je een aantal dagen licht combineert met wind, zal de plant richting de ventilator buigen – ook als er geen licht is.

Planten lijken dus een vermogen tot associatief leren te hebben. Een plant heeft niet alleen zintuiglijke vermogens en bewegingsvermogen, maar verwerkt die zintuiglijke informatie, maakt een afweging of berekening en vertoont doelgericht gedrag. Gagliano spreekt over cognitief gedrag bij planten, en zelfs over intelligentie.

Wat die erwtenplant laat zien kun je vergelijken met artificiële intelligentie. Zoals een schaakcomputer op basis van algoritmes zetten kan doen, zo kan een plant via chemische processen en hormonale structuren zijn omgeving monitoren en daarop reageren. Noem je dat intelligentie? Misschien kunnen we sinds de opkomst van internet en algoritmes intelligentie breder gaan zien dan de menselijke en dierlijke intelligentie. We moeten van planten vooral geen mensen willen maken, maar we kunnen ze wel serieuzer nemen.’

Gepubliceerd in Filosofie Magazine, oktober 2018. Illustrator: Bas van der Schot.

Iedere maand interview ik een filosoof over een wetenschappelijk experiment voor de rubriek ‘Het Experiment’. Lees meer voorbeelden hier.