HET EXPERIMENT – Ons lichaam denkt. Linde van Schuppen over metaforen
‘Ik kijk ernaar uit’, ‘Die gebeurtenis ligt achter ons’ – met metaforen hebben we grip op zoiets abstracts als tijd. Het lichaam neemt die metaforen letterlijk. Ik sprak filosoof Linde van Schuppen.
Experiment Als mensen over de toekomst fantaseren, leunen ze met hun bovenlichaam naar voren. Als ze terugkijken op het verleden, hangen ze naar achter.
‘We vergeten dat we spreken, denken en begrijpen als lichamen’, vertelt filosoof en taalwetenschapper Linde van Schuppen van de Radboud Universiteit Nijmegen. ‘Dit experiment laat zien dat taal niet alleen maar iets intellectualistisch in je hoofd is. Dat zie je duidelijk bij metaforen voor abstracte zaken zoals tijd of emoties – denk aan “Ik heb het zwaar” of “Mijn hart breekt”. Met metaforen kun je abstracte begrippen relateren aan lichamelijke ervaringen – het zijn metaforen die je lichaam snapt.
We hebben de neiging om dingen te versimpelen; zeker in de wetenschap doen we niets anders dan zaken van elkaar isoleren. Sinds de opkomst van de computer zien we het brein als een geïsoleerde computer die het lichaam aanstuurt. Daarmee vergeten we dat we aan de hand van ons lichaam gevormd zijn – ook onze taal, cognitie en waarneming. Nog steeds zijn we bezig om de kloof te dichten die Descartes heeft geslagen tussen denken en lichaam.
Het is belangrijk te beseffen dat taal en lichaam met elkaar verweven zijn. Bijvoorbeeld als Geert Wilders spreekt over een tsunami van vluchtelingen – zo’n talige metafoor van een golf die op je af komt, kan ervoor zorgen dat je lichaam angstig reageert. Die lichamelijke reactie heeft invloed op je waarneming. Metaforen zijn krachtig: ze vormen hoe we denken, in ons lichaam zitten en waarnemen. En je lichaam weet en onthoudt meer dan je doorhebt.’
Gepubliceerd in Filosofie Magazine, november 2018. Illustrator: Bas van der Schot.
Iedere maand interview ik een filosoof over een wetenschappelijk experiment voor de rubriek ‘Het Experiment’. Lees meer voorbeelden hier.
