HET EXPERIMENT – De wereld verbeteren? Doe dan net als de anderen. Anne Polkamp over gedragsverandering
We stappen nog steeds massaal in het vliegtuig en eten nog te veel kilo’s vlees per jaar. Hoe kunnen we mensen motiveren anders te handelen? Ik interviewde filosoof Anne Polkamp.
Experiment Meer hotelgasten gebruiken hun handdoek nogmaals als een bordje hen erop wijst dat 75 % van de vorige gasten van die kamer dat ook deed.
‘Klimaatverandering is een probleem van gigantische proporties. Toch is er weinig motivatie om er iets aan te doen. Dat is heel paradoxaal’, zegt filosoof Anne Polkamp, die onderzoek doet naar individuele verantwoordelijkheid in situaties waarin mensen samen schade veroorzaken, zoals bij moderne slavernij en klimaatverandering. ‘Zelfs voor kleine veranderingen, zoals het gebruik van een herbruikbare waterfles, is de motivatie klein. Daarom is dit soort experimenten zo interessant. Als je in een hotelkamer een bordje plaatst met een tekst als: “Help het milieu te redden. U kunt uw respect voor de natuur laten zien door uw handdoek te hergebruiken”, zullen relatief weinig mensen dat doen. Je kunt beter benadrukken dat andere gasten hun handdoek nogmaals gebruikten, en er is nóg meer effect als er staat dat gasten die in die specifieke kamer sliepen dat deden.
Zo’n experiment bevestigt dat alleen de feiten niet motiveren. Het gedrag van anderen en hoe je wilt overkomen op anderen spelen een veel grotere rol. Daarbij laat het experiment zien hoe irrationeel die psychologische mechanismen zijn. Dat is niet iets moois van de mens, maar het is wel belangrijk om onze berichtgeving en campagnes daaraan aan te passen.
We moeten dus niet benadrukken dat we zoveel vliegen, maar positieve aandacht geven aan de mensen die het juiste voorbeeld geven. In het boek Beyond Flying komen bijvoorbeeld klimaatwetenschappers aan het woord die uitsluitend nog met de trein naar conferenties gaan. Dat zijn inspirerende verhalen. Je hoopt dat er een nieuw taboe zal ontstaan op vlees eten, vervuiling of energieverspilling.’
Gepubliceerd in Filosofie Magazine, december 2017. Illustrator: Bas van der Schot.
Iedere maand interview ik een filosoof over een wetenschappelijk experiment voor de rubriek ‘Het Experiment’. Lees meer voorbeelden hier.
