HET EXPERIMENT – Ben je wel werkelijk verliefd? Fleur Jongepier over zelfkennis
Je denkt verliefd te zijn maar in werkelijkheid voel je je opgewonden omdat je over een enge brug hebt gelopen. Kunnen wij onszelf kennen? Ik interviewde filosoof Fleur Jongepier.
Experiment Proefpersonen waren eerder geneigd een aantrekkelijke onderzoeker na afloop van het onderzoek op te bellen als ze over een wiebelende brug hadden gelopen.
‘Als de proefpersonen over de wiebelende brug lopen, gaat hun hart sneller kloppen en beginnen ze te zweten’, zegt filosoof Fleur Jongepier, die aan de Radboud Universiteit Nijmegen onderzoek doet naar zelfkennis. ‘Die lichamelijke spanning verwarren ze met seksuele spanning. Dit onderzoek suggereert dat de proefpersonen een vorm van zelfkennis missen: ze denken zich aangetrokken te voelen tot de onderzoekster, maar hebben niet door dat hun avontuur op de brug daar verantwoordelijk voor is.’
‘Maar is kennis over waarom of waardoor je iets doet wel echt nodig voor zelfkennis? Waarom zouden we moeten zeggen dat de proefpersonen zichzelf niet kenden? Als ik een koffie bestel, en de reden is dat ik net een poster heb gezien met koffie, dan concluderen we niet “dat ik niet weet dat ik koffie wil”. Wanneer weet je wat je ‘echt’ wilt? Dit experiment laat zien dat mede de omgeving onze verlangens, gedachten en wensen bepaalt – dat is niet zo spannend. Maar het roept voor filosofen wél belangrijke vragen op over zelfkennis. Wanneer is weten ‘waarom’ je iets doet belangrijk en wanneer niet?’
‘Soms volstaat introspectie, naar binnen kijken en rapporteren wat je denkt of voelt. Maar op andere momenten is het belangrijk dat we ook onze (sociale) omgeving kennen en misschien zelfs enige kennis hebt van wetenschappelijke psychologie. Als je dit experiment kent, zul je misschien twee keer nadenken voor je toegeeft aan het gevoel van verliefdheid dat je ervaart na het bungeejumpen of je eerste ski-les.’
Gepubliceerd in Filosofie Magazine, juli 2016. Illustratie: Bas van der Schot.
Iedere maand interview ik een filosoof over een wetenschappelijk experiment voor de rubriek ‘Het Experiment’. Lees meer voorbeelden hier.
