HET EXPERIMENT – Kunnen planten pijn voelen? Erno Eskens over planten en empathie

We kunnen planten onder anesthesie brengen. Filosoof Erno Eskens reageert: ‘We moeten oppassen met het idee dat planten ongevoelig zijn.’ 

Experiment Een ‘kruidje-roer-me-niet’ klapt bij aanraking zijn bladeren dicht, maar dat gebeurt niet als we die eerst verdoven met ether.

‘Een plant laten verdrogen omdat je te lui bent om water te geven: is dat een moreel beladen daad?’ vraagt filosoof Erno Eskens. ‘Door dit soort onderzoek ben ik het wel zo gaan zien. Hoe kan het dat zo’n anestheticum niet alleen bij mensen en dieren een roesje geeft, maar ook op planten werkt? Een kruidje-roer-me-niet geeft elektrische signalen door en heeft dus wel degelijk een ‘zenuwstelsel’. Het werkt anders, en trager, en het zijn geen zenuwen zoals wij die hebben.’

‘Maar we moeten maar eens voorzichtig worden met het idee dat planten ongevoelig zijn. In een ander onderzoek gaven planten elektrische signalen af als er een aansteker onder een blad gehouden werd. Je zou kunnen tegenwerpen dat het allemaal slechts chemische reacties zijn. Maar geldt dat ook niet voor mensen? Door ons in die planten te verdiepen kunnen we met meer verwondering naar de natuur kijken: zijn al die ordeningen die we hebben bedacht in de wereld wel zo logisch? Waarom hebben we die hiërarchie zo hard nodig? Die heeft alleen maar beperkend gewerkt: voor vrouwen, dieren, donkere mensen, en ook voor planten.’

‘De training die ik voorsta is om met meer empathie naar elkaar te kijken, naar alles wat leeft om je heen. In plaats van gelijk te oordelen dat iets een lager wezen is, éérst kijken naar wat dat wezen kan en welke belangen het heeft. Daarna kun je altijd nog besluiten dat je je eigen belang zwaarder laat wegen.’

Gepubliceerd in Filosofie Magazine, mei 2016. Illustratie: Bas van der Schot.

Iedere maand interview ik een filosoof over een wetenschappelijk experiment voor de rubriek ‘Het Experiment’. Lees meer voorbeelden hier.