HET EXPERIMENT – Waarom eten we geen hond? Jan Bransen over morele emoties

Wij gruwelen bij het idee van een hond op je bord, maar argumenten hebben we niet. Welke rol spelen onze emoties bij morele overtuigingen? Ik interviewde filosoof Jan Bransen.  

Experiment We zijn tegen het opeten van een doodgereden hond, maar we weten niet waarom.

‘Wij eten geen hond, maar Chinezen smullen ervan. Het idee dat emoties ertoe doen, ook in het domein van de moraal, is de les die we uit dit experiment van psycholoog Jonathan Haidt kunnen leren,’ stelt filosoof Jan Bransen. ‘Dat is van belang voor allerlei hedendaagse discussies, zoals de vluchtelingenkwestie. Die protesten beginnen allemaal emotioneel.’

‘Dit experiment laat ook zien dat er een enorme variatie aan morele emoties bestaat met verschillende bronnen, zoals cultuur. Die grote rol van emoties betekent niet dat je bij morele kwesties op je gevoel mag afgaan. Je gevoel kun je bekritiseren en ontwikkelen.’

‘In een moreel conflict is het de kunst om eerst een emotionele binding te vinden met je tegenpartij. Een gemeente die vluchtelingen wil opvangen moet eerst investeren in die klik met de gevoelens van alle betrokkenen, en daarna pas denken aan argumenten en beleidsvoorstellen. Of vluchtelingen die tegen homoseksualiteit zijn: probeer dat eerst maar te snappen op zo’n manier dat de ander zich gehoord voelt. Dat kan ook zonder dat je het met hem eens bent. Besef dat de ander dat nu eenmaal voelt, en span je in om alleen maar in gesprek te komen. Pas dan ontstaat er ruimte om te veranderen.’

‘Principes zijn dus helemaal niet zo belangrijk in de ethiek. Een ethiek die denkt dat het op principes en argumenten aankomt, overschat het menselijk verstand.’

Gepubliceerd in Filosofie Magazine, april 2016. Illustratie: Bas van der Schot.

Iedere maand interview ik een filosoof over een wetenschappelijk experiment voor de rubriek ‘Het Experiment.’